Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Op deze dag wordt extra aandacht gegeven aan de positie van vrouwen in meisjes in de wereld. Wij willen vandaag in het bijzonder de nadruk leggen op de positie van vrouwen en meisjes met een beperking. Wie zijn zij en op wat voor manier worden ze achtergesteld?

Drie zwarte en gehandicapte personen (een non-binaire persoon met een stok, een vrouw in een elektrische rolstoel en een vrouw op een klapstoel) die hun vuisten opheffen op het trottoir voor een witte muur.

VN-verdrag Handicap

Meisjes en vrouwen met een beperking worden gediscrimineerd. Aantoonbaar meer dan mannen met een beperking en aantoonbaar meer dan vrouwen zonder beperking. Niet voor niets heeft het VN-verdrag handicap een heel artikel gewijd aan vrouwen en meisjes met een beperking:

Artikel 6. Vrouwen met een handicap

De Staten die Partij zijn erkennen dat vrouwen en meisjes met een handicap onderworpen zijn aan meervoudige discriminatie en nemen in dat verband maatregelen om hen op voet van gelijkheid het volledige genot van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden te garanderen.
De Staten die Partij zijn nemen alle passende maatregelen om de volledige ontwikkeling, positieverbetering en mondigheid van vrouwen te waarborgen, teneinde hen de uitoefening en het genot van de mensenrechten en fundamentele vrijheden, vervat in dit Verdrag, te garanderen.

Discriminatie in Nederland

Waar hebben we het precies over als we het hebben over achterstelling en discriminatie van vrouwen en meisjes met een beperking in Nederland?

Het risico op armoede en sociale uitsluiting bij vrouwen met een beperking is in Nederland sinds 2012 toegenomen van 21,1% naar 24,9% in 2016.37
Het risico op armoede en sociale uitsluiting is onder vrouwen met een beperking hoger en meer toegenomen dan bij vrouwen zonder beperking, 14,3% in 2012 en 14,4% in 2016, en hoger dan onder mannen (10,7% in 2012 en 11,7% in 2016).
De toegang tot gezondheidszorg is moeilijk voor dakloze vrouwen en het aantal daklozen is sterk gegroeid de afgelopen jaren (van 17.000 in 2009 naar 31.000 in 2017), vooral door de toename van mensen met een psychiatrische problematiek of licht verstandelijke beperking.
vrouwen met een beperking zijn twee keer zo vaak werkloos (10,7% in 2016) als vrouwen zonder beperking (5,3% in 2016);
vrouwen met een beperking werken minder vaak (54,7% in 2016) dan mannen met een beperking (66% in 2016) en veel minder dan het landelijk gemiddelde (84,6% in 2016);
vrouwen met een beperking zijn vaker slachtoffer van seksueel geweld dan vrouwen zonder beperking en dan mannen met een beperking.
(Deze cijfers komen uit de schaduwrapportage VN-verdrag Handicap)

Onzichtbaar

Eigenlijk is deze groep vrouwen en meisjes onzichtbaar, waardoor er weinig tot geen beleid wordt gemaakt om discriminatie te voorkomen. Dat komt doordat data in Nederland veelal gender-neutraal verzameld wordt, of als het wel wordt uitgesplitst op basis van gender, wordt de factor beperking weer niet meegenomen.

In het VN-verdrag wordt alleen maar gesproken over “vrouwen en meisjes”, maar we krijgen zo niet een echt beeld van wie zij zijn. Mede daarom is er een general comment geschreven op artikel 6.

De groep is heel divers

Een general comment is een commentaar, geschreven door het VN-comité dat uitleg en context geeft aan een artikel uit het verdrag. In dit geval geeft het een beeld van wie we bedoelen met vrouwen en meisjes met een beperking. Dit comment is belangrijk, omdat het laat zien hoe divers de groep is: Er staat in dat vrouwen met een beperking geen homogene groep zijn maar dat het een groep is die bestaat uit

“vrouwen die behoren tot de groep oorspronkelijke bewoners; vluchtelingen, migranten, asielzoekers en ontheemde vrouwen; vrouwen in detentie (ziekenhuizen, residentiële instellingen, jeugd- of strafinrichtingen en gevangenissen); vrouwen die in armoede leven; vrouwen met verschillende etnische, religieuze en raciale achtergronden; vrouwen met meervoudige handicaps en een hoog ondersteuningsniveau; vrouwen met albinisme; en lesbische, biseksuele, transgender vrouwen en intersekse personen.”

Deze opsomming is overigens niet compleet, sekswerkers missen bijvoorbeeld in de rij, maar het is een goed begin.

Ook zegt het general comment iets over welke verschillende beperkingen we het hebben, als we spreken over vrouwen met een beperking:

“de diversiteit van gehandicapte vrouwen omvat alle soorten beperkingen die worden verstaan onder lichamelijke, psychosociale, intellectuele of sensorische aandoeningen.”

Zo helpt het general comment ons om een completer en gelaagder beeld te krijgen van de groep “vrouwen en meisjes met een beperking”.

Betrek Artikel 6 bij het maken van beleid

Om in Nederland te komen tot beleid om discriminatie van deze groep te voorkomen is het van belang dat we data bij onderzoeken niet langer genderneutraal verzamelen, maar dat we er een punt van maken om juist de verschillen tussen mannen en vrouwen in kaart te brengen met behulp van deze data. Daarnaast is het van groot belang dat we het begrip gender niet benaderen als uitsluitend man of vrouw, maar alle genders includeren.

Als je je bezighoudt met de belangen van mensen met een beperking, hetzij als beleidsmaker, of als ervaringsdeskundige, dan kan het handig zijn om stil te staan bij het feit dat meisjes en vrouwen (in de brede definitie zoals hierboven omschreven) een eigen Artikel hebben in het VN-verdrag en dat dat Artikel weer een eigen general comment heeft. Hoe werk jij aan de rechten van mensen met een beperking? Denk je daarbij ook specifiek aan vrouwen met een beperking? Denk je vervolgens ook aan vrouwen die er niet zo uitzien als jij of die anders leven dan jij? Door dit soort vragen te stellen kun je jouw werkwijze inclusiever maken. en dat is hard nodig.