Wat zijn de belangrijkste verbeterpunten voor Nederland als het gaat om de naleving van het VN-Verdrag handicap? Marjolein Swaanenburg–van Roosmalen van het College voor de Rechten van de Mens vertelt erover
Vandaag, 3 december, is het Internationale Dag voor Mensen met een Beperking. Is het toeval dat het College voor de Rechten van de Mens juist op die dag haar monitorrapportage publiceert over het VN-verdrag Handicap in Nederland?
Dat is zeker geen toeval! Het College publiceert de jaarlijkse monitorrapportage altijd op 3 december. Een uitgelezen dag om stil te staan bij de positie van mensen met een beperking en bij wat er nog moet gebeuren om te zorgen dat zij hun mensenrechten kunnen genieten. Net als ieder ander. Daarom publiceren we de monitor niet alleen, maar we bieden deze ook aan aan de regering. Ook de Tweede Kamer krijgt een exemplaar. Je moet het ijzer smeden als het heet is en op 3 december is het altijd net iets heter.
Het thema van de monitor dit jaar is ‘toegang tot hulpmiddelen in het recht op persoonlijke mobiliteit’. Dit gaat om hulpmiddelen die mensen nodig hebben om zich te verplaatsen, zoals een rolstoel of aangepaste bus. Dat thema hebben we gekozen met hulp van mensen met een beperking. Zij hebben ook tijdens het maken van de monitor veel input gegeven. Een extra reden om juist op hun Internationale Dag met onze monitor en aanbevelingen naar buiten te treden.
Waarom is Internationale Dag voor Mensen met een Beperking een belangrijke dag voor het College?
Deze dag is belangrijk voor het College omdat het bij de goedkeuring van het VN-verdrag handicap is aangewezen als onafhankelijk instantie die de uitvoering van het verdrag in Nederland bevordert, beschermt en monitort. Het College kijkt bijvoorbeeld of wetten en beleid (steeds meer) overeenkomen met het verdrag. Daarnaast houdt het College de positie van mensen met een beperking in de samenleving in het oog, zoals met de jaarlijkse monitorrapportage. De rechten van mensen met een beperking spelen dus een belangrijke rol in het werk van het College en ook binnen het College zelf. De dag leeft bij ons. In mijn agenda bijvoorbeeld staat de dag ieder jaar al in januari omcirkeld.
Wat zijn de belangrijkste aanbevelingen voor de centrale overheid en gemeenten uit de nieuwe monitorrapportage?
Het thema van de monitor 2021 is ‘toegang tot hulpmiddelen in het recht op persoonlijke mobiliteit’. Volgens het College moet de hulpvraag van mensen met een beperking altijd centraal staan. Dat volgt uit het VN-verdrag handicap. Ook het VN-comité handicap benadrukt dat. De processen voor de aanvraag van hulpmiddelen moeten daarvan uitgaan en administratief niet te ingewikkeld zijn. Uiteindelijk moet het krijgen van een hulpmiddel voor iedereen een merkbare verbetering zijn waardoor je mee kunt doen aan de samenleving.
Het College ziet dat de overheid de laatste jaren verschillende belangrijke stappen heeft gezet om de toegang tot hulpmiddelen te verbeteren. Maar uit onze rapportage blijkt ook dat – ook nu nog – veel mensen aangeven nog steeds veel obstakels tegen te komen bij het aanvragen van een hulpmiddel. Bijvoorbeeld omdat procedures toch behoorlijk ingewikkeld zijn, lang duren of er geen maatwerk geboden kan worden. Daar heeft het College heel gericht aanbevelingen over gedaan. Een belangrijke is om te voorkomen dat mensen met een beperking telkens opnieuw hun beperking moeten ‘bewijzen’. Ook bevelen we aan om te onderzoeken of er één centraal punt opgezet kan worden waar mensen hun aanvraag kunnen indienen. Daarnaast beveelt het College aan om mensen met een beperking te betrekken bij het afsluiten van contracten met hulpmiddelenleveranciers.
Wat kun je als ervaringsdeskundige zelf doen als je wil helpen om de uitvoering van het VN-verdrag handicap in Nederland te verbeteren?
Je ervaringen delen! Bijvoorbeeld via een organisatie van of voor mensen met een beperking waar je je bij hebt aangesloten. De overheid moet bij het maken van wetten en beleid dat het verdrag uitvoert of besluiten die hun aangaan overleggen met mensen met een beperking en hun organisaties. Dit staat in het VN-verdrag handicap. Dat geldt voor wetten die voor het hele land gelden, maar ook lokaal. Daar heeft het College in de monitor 2020 over geschreven. Dit jaar heeft het College meegedacht met bijvoorbeeld departementen om de aanbevelingen uit die monitor op te volgen. Het College maakt bijvoorbeeld een soort digitale gereedschapskist (toolkit) voor ambtenaren. Bij werkbijeenkomsten met ambtenaren en mensen met een beperking hebben we samen geprobeerd die toolkit verder te vullen.
De waarde van ervaringsdeskundigheid is onschatbaar voor de uitvoering van het verdrag. Als ervaringsdeskundige zou je kunnen kijken of er een lokaal platform is in jouw gemeente dat zich bezighoudt met de rechten van mensen met een beperking. Daarnaast zijn er verschillende organisaties die zich inzetten voor de rechten van mensen met een beperking waar je lid van kunt worden. Kortom, er is genoeg te doen voor ervaringsdeskundigen die zelf aan de slag willen om te helpen met de uitvoering van het verdrag in ons land!