Hoe toegankelijk ben je als gemeente voor mensen met een beperking? Het VN Verdrag Handicap verplicht gemeentes om een Lokale Inclusie Agenda (LIA) te maken, waarmee personen met een handicap zo zelfstandig en onafhankelijk mogelijk kunnen leven. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleit ervoor dat gemeenten dit actieplan opstellen samen met de mensen om wie het gaat. Klinkt logisch maar gebeurt te weinig, weten NOOZO-trainer (Niets Over Ons Zonder Ons) Fini de Paauw en ervaringsdeskundige Theo Eerkens. “Ik zit zelf nog maar tien jaar in een rolstoel dus weet hoe moeilijk het is om je in te leven. Voor goed beleid heb je ervaringsdeskundigen nodig.”
Fini is één van de trainers van het Niets Over Ons Zonder Ons-programma van de Alliantie voor implementatie van het VN-verdrag. Hij traint mensen met een beperking die hun gemeente willen helpen bij het vullen van de Lokale Inclusie Agenda met actiepunten die hun leven een stukje makkelijker kunnen maken. “Leren onderhandelen dus, de politiek bespelen, ergens kort, bondig en onderbouwd een punt van maken en ‘de tegenpartij’ overtuigen van het belang van het VN Verdrag. Daarbij moeten ze hun eigen emotie even uitschakelen en dat is best een uitdaging. Maar het kan veel opleveren. Met de juiste aanpak kun je echt iets bereiken.”
Nergens naar het toilet
De Culemborgse Theo Eerkens is een van de deelnemers van Fini’s trainingen. Netwerken en lobbyen zitten hem duidelijk in het bloed maar van Fini leerde hij de fijne kneepjes van het vak. Theo is ervaringsdeskundige; hij zit sinds tien jaar in een rolstoel door hersenletsel. Hij ervaart dagelijks wat er gebeurt als een gemeente zijn openbare ruimtes inricht zonder de belangen van mensen met een beperking mee te nemen. “In heel Culemborg centrum is geen openbaar toilet waar je met een rolstoel in kan. Het stadskantoor is niet altijd open en überhaupt lastig binnen te komen met je rolstoel. En er is welgeteld één café-restaurant – Brasserie Streek – waar je goed naar binnen kunt en dus even naar het toilet kan. Schrijnend, maar waar.”
Sluitstuk van de begroting
Fini leert de deelnemers van zijn trainingen hoe ze in contact komen met de gemeente en bij wie ze moeten aankloppen. “De LIA is nog te vaak het sluitstuk van de begroting. Je moet dus goed weten wie je benadert om effect te hebben. Je speelt het óf ambtelijk óf politiek. En het is slim om samen op te trekken met mensen die jouw belangen delen. Mobiliseer ze bij sportverenigingen, sociale werkvoorziening, via revalidatiecentra of sociale clubs, bundel je krachten en óp naar het stadskantoor! Die stap is vaak niet makkelijk. Mensen voelen schroom, kijken op tegen politici en de burgemeester. Ik zeg: stap eroverheen en zorg dat je je eigen probleem in breder perspectief plaatst. Dan sta je sterker.”
Achteraf herstellen
Theo: “Samen krijg je sneller iets voor elkaar bij de gemeente. Met de stichting Culemborg Toegankelijk schreven we onlangs een brief waarin we het belang van de LIA duidelijk maken. We stuurden ‘m naar de griffier van het gemeentehuis en vervolgens individueel naar onze contactpersonen bij de verschillende politieke partijen. Je moet de politiek soms even een handje helpen. Eergister was ik bij een bijeenkomst met de Regisseur Binnenstad. Zij ziet in: als we iets doen aan de binnenstad is het heel logisch dat we contact opnemen met onze stichting. Ze snapt dat het veel duurder is om achteraf zaken te herstellen dan om al bij het ontwerp rekening te houden met toegankelijkheid.”
Inclusion Lab
Theo: “De LIA is een mooi ding maar ‘m vullen blijft de uitdaging. De gemeente heeft er oren naar maar het ontbreekt ze aan tijd en het gevoel van urgentie. Ik heb onlangs een stuk over inclusie voorgedragen in de gemeenteraad maar heb naderhand nul reacties ontvangen.” Toch zijn er ook positieve geluiden. Fini: “In Schouwen-Duiveland is Inclusion Lab ingezet; een groep zzp’ers met verstand van inclusie die de gemeente adviseert. Veel van hun punten zijn al uitgevoerd. Ook Woerden is goed bezig, met het festival ‘Iedereen doet mee’. Er zijn bovendien al verschillende gemeentes die structureel ervaringsdeskundigen inzetten bij het maken van beleid. Toch kan het nog veel beter. Veel gemeentes kijken nog steeds de kat uit de boom. Werk aan de winkel dus!”
Toiletsleutel
Nog even over die hoge nood. Theo én de stichting Toegankelijk Culemborg willen de eurosleutel naar Culemborg halen. Dat is een universele toiletsleutel waarmee je alle openbare toiletten in Europa kunt openen. Kost € 20 en is te bestellen als je kunt aantonen dat je 65+ bent of een beperking hebt. Theo wil in gesprek met grote retailers in Culemborg, zoals HEMA en Albert Heijn, om ze zover te krijgen dat ze een toilet maken met een euroslot. De praktische kant heeft hij al geregeld: een groep lokale ambachtslieden – de Coöperatie van Makers, met onder meer een lasser, timmerlieden en een elektricien – staat al klaar om de klus te klaren.
Trainingsaanbod Niets Over Ons Zonder Ons
Wil je net als Theo meedoen aan de Niets Over Ons Zonder Ons Basistraining ‘Zelf aan de Slag met het VN verdrag’? Je kunt je nog inschrijven voor de laatste online basistraining van dit jaar: op 14 en 21 december 2021. Volgend jaar komt deze training ook beschikbaar als e-learning. Dan kun je in je eigen tempo de training online volgen.
Houd ook vooral de agenda in de gaten, volgend jaar organiseren we weer interessante thema en intervisiebijeenkomsten voor ervaringsdeskundige belangenbehartigers.